- μικρόμετρο
- Ονομασία δύο οργάνων με διαφορετικά χαρακτηριστικά (οπτικό μ. και τεχνικό μ.), τα οποία χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση ακόμα και πολύ μικρών μηκών με μεγάλη ακρίβεια.
Το τεχνικό μ. (ελεγκτήρας, πάλμερ, κοχλίας), χρησιμοποιείται πολύ στα μηχανουργικά εργαστήρια. Αποτελείται από έναν κοχλία ακριβείας και από ένα στέλεχος σε σχήμα U. Το βήμα του κοχλία είναι συνήθως 0,5 χιλιοστά. Το τύμπανο του κοχλία έχει 50 υποδιαιρέσεις. Έτσι υπάρχει διακριτική ικανότητα ενός εκατοστού του χιλιοστού, δηλαδή 10 μικρών.
Το οπτικό μ. είναι μια συσκευή που προσαρμόζεται στον προσοφθάλμιο ενός μικροσκοπίου και συνίσταται από ένα πλέγμα το οποίο αποτελείται από δύο παράλληλα σε μικρή απόσταση σύρματα. Αυτά είναι προσαρμοσμένα σ’ ένα πλαίσιο πάνω στο οποίο έχει χαρακτεί μια βαθμονομημένη κλίμακα G1 που βρίσκεται στο εμπρός εστιακό επίπεδο του προσοφθαλμίου. Με τη βοήθεια ενός μικρομετρικού κοχλία το πλαίσιο μπορεί να μετακινηθεί παράλληλα προς το προς μέτρηση αντικείμενο. Η βαθμονόμηση του οπτικού μ. γίνεται αν τοποθετηθεί στη θέση του προς μέτρηση αντικειμένου μια βαθμονομημένη κλίμακα G2 (για παράδειγμα 1 mm διηρημένο σε 100 μέρη). Το μικροσκόπιο μπορεί να ρυθμιστεί έτσι ώστε η μετακίνηση του δέκτη με τα δύο σύρματα από τη μία άκρη της κλίμακας G2 μέχρι την άλλη να απαιτεί έναν ακέραιο αριθμό στροφών του μικρομετρικού κοχλία (για παράδειγμα 10 στροφές). Αν η κεφαλή του μικρομετρικού κοχλία έχει διαιρεθεί σε 100 μέρη, δεν είναι δύσκολο να υπολογιστεί το 1/1.000 της κλίμακας G2, δηλαδή το χιλιοστό του χιλιοστού. Αν αντικαταστήσουμε στην κλίμακα G2 το προς μέτρηση αντικείμενο, μπορούμε να σημειώσουμε με τα δύο σύρματα δύο σημεία του· η απόσταση δίνεται από την ανάγνωση της κλίμακας G1, (η οποία δίνει τον αριθμό των στροφών του μικρομετρικού κοχλία) και από τη θέση της κεφαλής του μικρομετρικού κοχλία (η οποία δείχνει τα κλάσματα της στροφής).
Για τεχνικές χρήσεις χρησιμοποιούνται απλοποιημένα οπτικά μ., βαθμονομημένα από πριν, τα οποία είναι λιγότερο ευαίσθητα αλλά πιο πρακτικά.
Το πλαίσιο AB μετακινείται με το ενδιάμεσο του μικρομετρικού κοχλία V, του οποίου η κεφαλή είναι διαιρεμένη σε 100 μέρη? είναι επομένως δυνατό να εκτιμηθεί η μετακίνηση του πλαισίου και των δύο συρμάτων, που είναι προσδεδεμένα σε αυτό, ίση προς το ένα εκατοστό του βήματος του κοχλία. Για να υπολογιστεί η απόσταση μεταξύ δύο σημείων του αντικείμενου, που αντιστοιχεί σε έναν ορισμένο αριθμό στροφών του μικρομετρικού κοχλία, τοποθετούμε το μικρόμετρο στο οποίο είναι προσαρμοσμένο το μικροσκόπιο, πάνω σε μία βαθμονομημένη κλίμακα G2 γνωστών διαστάσεων. Μπορεί να τοποθετηθεί το μικροσκόπιο με τέτοιο τρόπο, ώστε 1 χιλιοστό του αντικείμενου να αντιστοιχεί σε 10 στροφές του κοχλία. Διαβάζοντας στη βοηθητική κλίμακα G τον αριθμό των πλήρων στροφών του κοχλία και στην κεφαλή του κοχλία το κλάσμα της στροφής, μπορούμε να εκτιμήσουμε διαστάσεις της τάξης του μικρού (ενός χιλιοστού του χιλιοστόμετρου).
* * *το1. μετρολ. μονάδα μήκους, γνωστή και με την παλαιότερη ονομασία μικρόν, με σύμβολο μιπ2. τεχνολ. όργανο που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση πολύ μικρών μηκών με πολύ μεγάλη ακρίβεια.[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. γαλλ. micrometre. Η λ. μαρτυρείται από το 1809 στο Λεξικόν Γαλλικής Γλώσσης τού Γρ. Ζαλίκογλου].
Dictionary of Greek. 2013.